ویژگی های چربی و پروفایل اسیدهای چرب موجود در خیار دریایی هولوتوریا اسکبرا (holothuria scabra) به دست آمده از سواحل استان بوشهر- ایران

زمینه: خیار دریایی (sea cucumber) جزء شاخه خارتنان و یکی از اعضای مهم زنجیره ی غذایی در بوم سامانه مناطق معتدل و آبسنگ های مرجانی مناطق گرمسیری محسوب می شوند. استفاده های پزشکی و تغذیه ای این بی مهرگان دارای قدمت بالا و از نظر ویژگی های بوم شناختی، زیست شناختی و اقتصادی، حائز اهمیت هستند. گونه هولوتوریا اسکبرا (holothuria scabra) به عنوان یکی از باارزش ترین گونه های تجاری خیار دریایی در دنیا، گونه غالب در بسیاری از سواحل خلیج فارس از جمله سواحل استان بوشهر می باشد. ویژگی های بارزی چون استفاده از غذاهای ارزان قیمت در پرورش آن ها، رشد و تکثیر نسبتاً سریع، آسان و کم هزینه، امکان پرورش با سایر آبزیان، کاهش بار آلی بستر استخرها، دامنه تحمل وسیع در تغییرات فاکتورهای آب از جمله شوری و دما، آن ها را برای پرورش، انتخابی می نماید. به نظر می رسد آن ها حاوی مقدار قابل توجهی از مواد مغذی به ویژه اسیدهای چرب با ارزش باشند؛ لذا از اهداف مطالعه اخیر، تعیین میزان چربی تام، بررسی کمی و کیفی برخی از پارامترهای فیزیکوشیمیایی نظیر اندیس اسیدی (av)، عدد پراکسید (pv)، ضریب شکست (ri) و همچین شناسایی پروفایل اسیدهای چرب موجود در روغن آن ها می باشد. مواد و روش ها: در این مطالعه پس از جمع آوری تعداد 36 نمونه خیار دریایی از سواحل استان بوشهر، آماده سازی نمونه و استحصال چربی، پروفایل اسیدهای چرب  آن ها توسط دستگاه کروماتوگرافی گازی مجهز به آشکارساز یونیزاسیون شعله ای (gc-fid) مورد آنالیز قرار گرفتند. یافته ها: میزان عدد پراکسید و اندیس اسیدی به ترتیب مقادیر 0435/0±62/0 و 0034/0±7553/0 بودند. ضریب شکست نوری روغن در دمای c° 26 برابر1467 و همچنین میزان چربی تام 2 درصد بود. از بین 19 گونه اسید چرب شناسایی شده به دست آمده از آنالیز گاز کروماتوگرافی روغن خیار دریایی هولوتوریا اسکبرا ، اسیدهای چرب هنیکوسیلیک (هنیکوزونائیک) اسید، لینولنیک اسید، پالمیتیک اسید، استئاریک اسید، لینولئیک اسید و میریستیک اسید به ترتیب با مقادیر 81/40 درصد، 5/27 درصد، 24/15 درصد، 73/4 درصد و 38/2 درصد دارای بیشترین مقادیر و سایر اسیدهای چرب، دارای مقادیر ناچیزی بودند. در مطالعه اخیر، مجموع میزان اسیدهای چرب اشباع و غیراشباع، به ترتیب دارای مقادیر 1938/59 درصد، 8062/40 درصد بودند. نتیجه گیری: بررسی روغن گونه h. scabra نشان داد که خیار دریایی یک منبع غنی از اسیدهای چرب، به ویژه اسید چرب نامعمول و کمیابی چون هنیکوسیلیک اسید با موارد استفاده های مختلف در حوزه های دارویی، پزشکی، آرایشی و صنعتی می باشند. با توجه به اثرات بیولوژیک ارزشمندی چون مهارp53 توسط هنیکوسیلیک اسید، مطالعاتی چون اثرات ضدسرطانی آن ها پیشنهاد می گردد. همچنین با توجه به شرایط جغرافیایی مناسب در بوشهر، پرورش این جانوران سودمند، پیشنهاد می گردد.